Η ΕΥΤΥΧΙΑ ΜΑΘΑΙΝΕΤΑΙ – ΜΕΡΟΣ 3

Στο προηγούμενα άρθρα μας πάνω στο θέμα μιλήσαμε για όλα αυτά που νομίζουμε ότι μπορούν να μας κάνουν ευτυχισμένους, αλλά δεν το κάνουν. Η κοινωνική μας ανατροφή στρέφει την προσοχή μας σε ενέργειες που η επιστήμη έχει αποδείξει ότι δεν μας ικανοποιούν. Εξηγήσαμε γιατί οι προσδοκίες μας είναι τόσο λάθος, και πώς επηρεάζονται από τα σημεία αναφοράς μας. Ακόμα, καλύψαμε το γεγονός ότι το μυαλό έχει την τάση να συνηθίζει καταστάσεις και έτσι, ακόμα και αυτά που πιστεύουμε ότι είναι σπουδαία στη ζωή μας, σύντομα παύουν να είναι, και όλα επιστρέφουν στην κανονικότητά τους.

Αυτό το μήνα, θα μοιραστώ μαζί σας μερικές στρατηγικές που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να ξεπεράσετε αυτές τις μη αποτελεσματικές τάσεις και τις γνωστικές προκαταλήψεις σας.

Πριν όμως τις μοιραστώ, τονίζω για μια ακόμα φορά ότι το κλειδί για την επιτυχημένη εφαρμογή όσον αναφερθούν παρακάτω είναι να έχετε αποφασίσετε να τα υιοθετήσετε συνειδητά, εσκεμμένα, σκόπιμα. Σας προειδοποιώ ότι το μυαλό σας από φυσικού του δεν θα θέλει να εφαρμόσετε αυτές τις στρατηγικές. Όμως, εάν επιμείνετε, θα μπορέσετε να έχετε μια σκόπιμη επίδραση στο επίπεδο ευτυχίας σας, πολύ πιο ισχυρή από τη γενετική σας προδιάθεση ή τις περιστάσεις που σας πλαισιώνουν. Αυτές οι στρατηγικές θα πρέπει να σας γίνουν νέες συνήθειες και για να γίνει αυτό, θα πρέπει να δουλέψετε για να τις κατακτήσετε.

Στρατηγική #1: Σταματήστε να επενδύετε σε αντικείμενα μεγάλης χρηματικής αξίας και στραφείτε στην αγορά εμπειριών.

Η επιστήμη, μέσα από πολυάριθμες μελέτες παρουσιάζει ότι τα υλικά αγαθά δεν μας κάνουν τόσο ευτυχισμένους όσο νομίζουμε. Δηλαδή, μπορεί να πιστεύετε ότι ένα νέο σπίτι θα κάνει τη διαφορά στην ζωή σας, αλλά στην πραγματικότητα δεν θα το κάνει. Έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τον Leaf Van Boven & Tom Gilovich ζητούσε από τους ερωτώμενους να σκεφτούν μια αγορά αγαθού ή εμπειρίας που κόστισε πάνω από 100 δολάρια και να αναφέρουν πόσο ευτυχισμένους τους έκανε τότε και πόσο τους κάνει τώρα. Τα αποτελέσματα αποδεικνύουν ότι οι εμπειρίες είναι πολύ πιο ισχυρές.

Στην συνέχεια εξετάστηκε εάν οι απαντήσεις μεταβάλλονται, ανάλογα με το εισόδημα των ανθρώπων. Όμως η έρευνα έδειξε ότι, σε κάθε εισοδηματικό επίπεδο, οι αγορές εμπειριών είναι πιο θετικές από ότι οι αγορές υλικών αγαθών. Και ακόμα ότι η διαφορά μεγαλώνει, καθώς το εισόδημα μεγαλώνει.

Μία άλλη μελέτη προσπάθησε να εξετάσει τι συμβαίνει πριν από αυτές τις αγορές. Ποιες προσδοκίες υπάρχουν. Φαίνεται λοιπόν ότι οι προβλέψεις που κάνουμε σχετικά με το τι πιστεύουμε ότι θα μας κάνει ευτυχισμένους είναι εντελώς λανθασμένες. Πιστεύουμε, δηλαδή, ότι οι αγορές αγαθών θα μας κάνουν διπλάσια ευτυχισμένους από τις εμπειρίες. Αλλά αυτό διαψεύδεται όταν, 2 και 4 εβδομάδες μετά, μετρήσεις καταρτούν τις εμπειρίες ως πολύ ισχυρότερες – όπως δείχνει το γράφημα από την έρευνα των Pchelin & Howell (2014).

Θα αναρωτιέστε λοιπόν γιατί συμβαίνει αυτό. Ένας λόγος που κάνει τις εμπειρίες καλύτερες από τις αγορές αγαθών είναι ότι, καθώς τις μοιράζεστε, η αποδοχή που δέχεστε από τους άλλους είναι πολύ μεγαλύτερη. Είναι διαφορετικό να εξιστορείτε το τελευταίο σας ταξίδι στην Κούβα, από το τελευταίο κουστούμι που αγοράσατε. Αυτό ισχυρίζεται σχετική έρευνα που έγινε, από τον Leaf Van Boven & συνεργάτες, όπου κλήθηκαν οι ερωτώμενοι να βαθμολογήσουν την εντύπωση που τους δημιουργήθηκε όταν άκουσαν ότι οι φίλοι τους αγοράσανε μια εμπειρία έναντι ενός αγαθού. Οι άνθρωποι που αγοράζουν εμπειρίες θεωρούνται καλύτερα ψυχολογικά προσαρμοσμένοι από αυτούς που αγοράζουν αγαθά.

Ένας άλλος λόγος – πολύ σημαντικός- είναι ότι οι εμπειρίες υπόκεινται λιγότερο σε κοινωνικές συγκρίσεις. Είναι πιο δύσκολο να συγκριθεί ένα ταξίδι για σκι, με άλλο ταξίδι για σκι, παρά να συγκριθεί ένα αυτοκίνητο με κάποιο άλλο αυτοκίνητο. Άρα, όποιος επενδύει σε εμπειρίες, είναι λιγότερο ευάλωτος σε κοινωνικές συγκρίσεις από αυτόν που στρέφεται στην αγορά αγαθών.

Ένας τρίτος λόγος είναι ότι η επίδραση της αγοράς αγαθού εξασθενεί καθώς περνάνε οι μέρες ή οι μήνες. Θα είναι το ίδιο σπίτι, το ίδιο αυτοκίνητο, η ίδια τσάντα κάθε μέρα, και στο τέλος θα τα συνηθίσετε. Ο εγκέφαλος, αργά ή γρήγορα, θα προσαρμοστεί σε αυτά και τελικά θα πάψουν να είναι σημαντικά για εσάς. Ακόμα κι αν η διαίσθησή σας, σας λέει κάτι διαφορετικό.

Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι μια στρατηγική που αξίζει να υιοθετήσετε είναι να αγοράζετε εμπειρίες. Αυτές είναι λιγότερο επιρρεπείς στην τάση προσαρμογής του μυαλού και έτσι δεν χάνουν την δυνατότητα να σας κάνουν ευτυχισμένους. Περάστε το χρόνο σας σε ένα μουσείο ή σε μία συναυλία. Πηγαίνετε διακοπές, απολαύστε ένα ωραίο γεύμα ή μια όμορφη βόλτα με έναν φίλο. Αυτές οι εμπειρίες κρατάνε λίγο, θα σας δώσουν μεγάλη ευχαρίστηση και θα σας αφήσουν μια όμορφη ανάμνηση.

Στρατηγική #2: Επαναπροσδιορίσετε τα σημεία αναφοράς σας.

Ένα άλλο φαινόμενο συμπεριφοράς που παρεμποδίζει την ευτυχία είναι η σύγκριση με άλλες καταστάσεις που τις θεωρούμε σημεία αναφοράς. Την προηγούμενη φορά είδαμε ότι το μυαλό μας δεν ενδιαφέρεται για απόλυτα. Συγκρίνει συνεχώς και κάποιες φορές αυτή η σύγκριση δεν έχει καμία λογική βάση. Και δυστυχώς, τα σημεία αναφοράς επηρεάζουν συνεχώς την κρίση μας και, κατά συνέπεια, το επίπεδο ευτυχίας μας, παρόλο που δεν το συνειδητοποιούμε.

Πώς μπορείτε λοιπόν να αντιμετωπίσετε τέτοιες καταστάσεις, και να επαναπροσδιορίσετε σημεία αναφοράς που είναι πιο σχετικά με εσάς;

Στην πρώτη περίπτωση μπορείτε να υπενθυμίσετε στον εαυτό σας πώς ήταν τα πράγματα πριν από την τωρινή σας κατάσταση. Πριν κατακτήσετε τη νέα σας προαγωγή, για παράδειγμα, πώς ήταν η ζωή σας; Πώς ήταν το παλιό σας σπίτι, αυτοκίνητο, γειτονιά κτλ. Αυτή και μόνο η συνειδητοποίηση θα σας βοηθήσει να επαναπροσδιορίσετε τα σημερινά σημεία αναφοράς σας και θα σας χαρίσει νέα εκτίμηση για αυτά που βιώνετε.

Στρατηγική #3: Μην συγκρίνετε την ζωή σας με την ζωή των άλλων

Όπως ειπώθηκε την τελευταία φορά, το χειρότερο σημείο αναφοράς που έχουμε είναι οι άλλοι άνθρωποι. Το συζητήσαμε αναφερόμενοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως πεδίο που δίνει αφορμή σε συγκρίσεις. Σας προειδοποιούμε όμως ότι, ενώ έχετε εναλλακτικές στρατηγικές που μπορείτε να εφαρμόσετε, πιθανόν κάποιες να σας φανούν δύσκολες.

• Η μία τεχνική προέρχεται από την γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία σύμφωνα με την οποία όταν θέλετε να σταματήσετε μια συμπεριφορά συνειδητά, πρέπει να δώσετε εντολή στον εαυτό σας, στο μυαλό σας, να πάψει να κάνει αυτό που κάνει. Άρα, όταν κάνετε συγκρίσεις που δεν σας βοηθούν και δεν υποστηρίζουν την αξία σας, μπορείτε πολύ συνειδητά, να σταματήσετε να το κάνετε. Μπορείτε απλά, μόλις το αντιληφθείτε να πείτε στο μυαλό σας: «Σταμάτα». Αυτό βάζει το μυαλό σας για μία στιγμή σε αναμονή, δίνοντάς σας την δυνατότητα να στρέψετε την προσοχή σας σε κάτι πιο παραγωγικό.
• Ένας άλλος τρόπος είναι να είστε πολύ συνειδητός για το είδος των συγκρίσεων που επιτρέπετε στον εαυτό σας να δέχεται από το περιβάλλον (πχ. από διαφημίσεις, σίριαλ τηλεόρασης, περιοδικά κτλ.). Αν για παράδειγμα σας απασχολεί το σωματικό σας βάρος, μην περνάτε την ώρα σας βλέποντας καταλόγους εσωρούχων με υπερβολικά αδύνατες γυναίκες ή άνδρες – δεν σας βοηθά. Λάβετε υπόψιν πληροφορίες που είναι πιο κοντά στα δικά σας δεδομένα, και μπορεί να σας στηρίξουν να πετύχετε τους στόχους σας.
• Στο σημείο αυτό πρέπει να επαναφέρουμε μία πρόταση που κάναμε και την τελευταία φορά. Εάν η κοινωνική σύγκριση σας επηρεάζει αρνητικά, αποφύγετε να χρησιμοποιείτε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Απαλλαγείτε από αυτά. Ναι, πιστέψτε το, υπάρχουν πολύ άνθρωποι που ζουν χωρίς. Απλά σβήστε τα από το κινητό σας και θα δείτε τα επίπεδα ευτυχίας σας να ανεβαίνουν.

Με αυτούς τους τρόπους αναλαμβάνετε την επιμέλεια της πληροφορίας που επιτρέπετε να φτάσει σε εσάς και κατά συνέπεια, αναλαμβάνετε την κυριαρχία της ζωής σας.

Στρατηγική #4: Εκφράστε την ευγνωμοσύνη σας καθημερινά και σκόπιμα

Είμαι σίγουρη πως έχετε διαβάσει πολλά για την ευγνωμοσύνη και γι αυτό θα είμαι σύντομη. Ένας λόγος που λειτουργεί τόσο καλά, είναι ότι σταματάει τις συγκρίσεις, διότι δεν μπορείτε να κάνετε δύο πράγματα την ίδια στιγμή. Ναι, η ευγνωμοσύνη εξαφανίζει την απογοήτευση, τη δυσαρέσκεια, την ζήλεια. Όσο την εξασκείτε, τόσο λιγότερο το μυαλό σας θα αναζητά συγκρίσεις με άλλα άτομα και τόσο περισσότερο θα μεταβαίνετε σε ανώτερα επίπεδα ευτυχίας από τα οποία μπορείτε πιο ενδυναμωμένοι να πετυχαίνετε τους στόχους σας.

Στρατηγική #5: Διακόψτε κάτι που σας ευχαριστεί και επιστρέψτε σε αυτό αργότερα

Κάνετε κάτι που σας αρέσει πολύ και δεν θέλετε να το διακόψετε; Αντίθετα με το τι σας λέει το μυαλό σας, σας συμφέρει να το κάνετε – όπως δείχνει μελέτη που έκαναν ο Νέλσον και οι συνεργάτες του, που αφορούσε στη παρακολούθηση τηλεοπτικών εκπομπών. Ένα συνεχές πρόγραμμα γίνεται κουραστικό, ενώ ένα πρόγραμμα με διακοπές χαρίζει μεγαλύτερη απόλαυση στους θεατές του.

Με άλλα λόγια, όταν ακούτε το αγαπημένο σας τραγούδι, τρώτε το αγαπημένο σας φαγητό, πηγαίνετε στο αγαπημένο σας πάρκο και το κάνετε με διαλείμματα, θα πάρετε πολύ μεγαλύτερη ευχαρίστηση, από το να ακούτε για 1 ώρα συνεχόμενη το ίδιο τραγούδι, να τρώτε καθημερινά το αγαπημένο σας φαγητό, ή να επισκέπτεστε 3 φορές την ημέρα το ίδιο πάρκο. Οι πολλές επαναλήψεις στις δραστηριότητες που σας ευχαριστούν περιορίζουν την απόλαυση τους, γιατί τις συνηθίζεται.

Ενώ κάθε φορά που έχετε μια όμορφη εμπειρία, αλλά με κάποια διαλλείματα, αυτή κερδίζει την ίδια ένταση που είχε αρχικά, και σας χαρίζει εκ νέου την ίδια χαρά.

Αυτή η γνώση μπορεί να εφαρμοστεί όμως και αντίστροφα, δηλαδή και στις δυσάρεστες καταστάσεις. Όταν έχετε να κάνετε μια δουλειά που δεν σας ευχαριστεί, μην την σπάτε σε κομμάτια, αλλά κάντε τη μονομιάς. Έτσι θα αποφύγετε να βιώσετε τη δυσκολία που σας φέρνει.

Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι πρέπει να φροντίζετε να μην ζείτε συνεχώς τα πράγματα που αγαπάτε στη ζωή – διότι θα γίνουν συνήθεια και κατά συνέπεια, βαρετά. Προσθέστε ποικιλία στη ζωή σας, κάντε διαφορετικά πράγματα κάθε φορά- από αυτά που σας ευχαριστούν- και θα πάρετε μεγαλύτερη ευχαρίστηση.

Αυτές λοιπόν είναι οι 5 στρατηγικές που σας προτείνουμε αυτό το μήνα, για να βοηθήσετε τον εαυτό σας να βιώνει συχνότερα την ευτυχία. Επιλέξτε τουλάχιστον μία, και ξεκινήστε την εξάσκηση σας. Αυτό θα σας βοηθήσει να προχωρήσετε προς τα εμπρός. Περισσότερες στρατηγικές, στο επόμενο άρθρο μας.