Σε αυτό το άρθρο θα ασχοληθούμε με άλλο ένα στοιχείο της ζωής μας που παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ευτυχία – το ζήτημα της κοινωνικής σύνδεσης.
Το γεγονός ότι βρισκόμαστε ανάμεσα σε άλλους ανθρώπους, μας κάνει πιο ευτυχισμένους συνολικά στη ζωή μας ενώ παράλληλα υπάρχουν άλλα πράγματα για τα οποία κατά καιρούς νοιαζόμαστε, στεναχωριόμαστε και εστιάζουμε να αποκτήσουμε.
«Το αντίθετο της μοναξιάς» είναι η δύναμη της κοινωνικής σύνδεσης, είναι το μοίρασμα της ζωής και του κάθε βιώματος. Η πιθανότητα να χαθούν αυτά είναι περισσότερο τρομακτική από ότι να χαθεί η σωστή δουλειά, ο μεγάλος μισθός, η σωστή πόλη, το σωστό σπίτι.
Έρευνες επικυρώνουν την αλήθεια αυτής της σκέψης. Εάν χάσει κανείς την ευκαιρία για σύνδεση και μοίρασμα εμπειριών, θα χάσει κάτι που αφορά στη δική του ευτυχία, διότι η κοινωνική σύνδεση παίζει μεγαλύτερο ρόλο σε αυτό από ότι νομίζουμε.
Μία τέτοια έρευνα έγινε από τον Μyers, το 2000. Μελέτησε ανθρώπους που δήλωναν πολύ ευτυχισμένοι και ανθρώπους που δήλωναν πολύ δυστυχισμένοι και προσπάθησε να κατανοήσει τις διαφορές. Βρήκε λοιπόν ότι η διαφορά δεν έγκειται στο μισθό τους, ούτε σε κανένα υλικό αγαθό. Αυτό που επηρέαζε περισσότερο τη ζωή τους οι κοινωνική τους σύνδεση. Πόσο χρόνο πέρναγαν με ανθρώπους που είναι κοντά τους.
Ο Ed Diener και ο Marty Seligman, το 2000, προσπάθησαν να μετρήσουν την ποιότητα των κοινωνικών σχέσεων. Και αυτά που ανακάλυψαν αποτυπώνονται στον παρακάτω πίνακα:
Οι άνθρωποι που είναι ευτυχισμένοι έχουν περισσότερους δεσμούς με την οικογένεια, με φίλους, περισσότερες ρομαντικές σχέσεις. Ενώ οι πιο δυστυχισμένοι άνθρωποι φαίνεται να περνάνε περισσότερο χρόνο μόνοι τους.
Η επίδραση αυτής της συνθήκης στο κομμάτι της υγείας είναι επίσης πολύ έντονη. Εάν κάποιος είναι σε μεγάλη ηλικία, αλλά έχει κοινωνικό κύκλο, συνήθως ζει περισσότερο. Βοηθάει επίσης να ξεπεράσει κανείς μια δύσκολη αρρώστια, όπως ο καρκίνος ή οι καρδιακές παθήσεις. Και κάνει τον άνθρωπο λιγότερο ευπαθή σε όποια γεγονότα δημιουργούν στρες και μπορούν να αναστατώσουν την ζωή του.
Η εύλογη ερώτηση είναι: Μπορούμε να παρέμβουμε στις ζωές των ανθρώπων, δίνοντας τη δυνατότητα για περισσότερες κοινωνικές συνδέσεις και με αυτόν τον τρόπο να αυξήσουμε το επίπεδο της ευτυχίας τους;
Αυτό προσπάθησαν οι ερευνητές να μελετήσουν – και όχι μέσα στο περιθώριο των καλύτερων κοινωνικών επαφών που μπορεί κανείς να έχει, όπως είναι οι αληθινές φιλίες. Αλλά παρεμβαίνοντας σε πραγματικά περίεργες καταστάσεις, όπου όλοι οι γύρω είναι άγνωστοι.
Ο θετικός ψυχολόγος Nick Epley και οι συνεργάτες του, το 2014, βρήκαν ανθρώπους που χρησιμοποιούσαν το τρένο και που δέχτηκαν να λάβουν μέρος σε έρευνα. Τους χωρίσαν σε 3 ομάδες.
- Από τη μία ομάδα ζήτησαν να πιάσουν κουβέντα με έναν άγνωστο. Να προσπαθήσουν να κάνουν μια κοινωνική επαφή και να φύγουν από το τρένο νοιώθοντας ότι το έχουν πετύχει.
- Στη δεύτερη ομάδα ζητήθηκε να παραμείνει σε μια κατάσταση μοναξιάς. Ο στόχος αυτής της ομάδας ήταν τα άτομα να απολαύσουν την διαδρομή του τρένου μόνοι τους.
- Και στη τρίτη ομάδα -η ομάδα ελέγχου- τους ζητήθηκε να κάνουν αυτό που πάντα κάνουν όταν ανεβαίνουν στο τρένο.
Ακόμα, πριν ξεκινήσει η μελέτη, τους ζητήθηκε να προβλέψουν τι θα συμβεί. Οι περισσότεροι προέβλεψαν ότι η κατάσταση μοναξιάς είναι η καλύτερη, ακολουθούμενη από της ομάδας ελέγχου και τελευταία βέβαια, της ομάδας που τους αναγκάζουν να έχουν μια συνομιλία με έναν άγνωστο, το οποίο μπορεί να αποδειχτεί πολύ άβολο.
Όμως αυτό που συνέβη είναι ακριβώς το αντίθετο.
Αυτοί που τους ζητήθηκε να παραμείνουν μόνοι τους και να μην μιλήσουν σε κανέναν παρουσίασαν τα χαμηλότερα σκορ απόλαυσης της διαδρομής. Δεν τους άρεσε. Ενώ αυτοί που ήρθαν σε επαφή με άλλους, είχαν τα υψηλότερα σκορ.
Η μελέτη επαναλήφθηκε και με ανθρώπους που χρησιμοποιούσαν το λεωφορείο, και τα αποτελέσματα ήταν τα ίδια. Ενώ οι άνθρωποι πίστευαν ότι η μοναξιά θα ήταν η καλύτερη συνθήκη για να κάνει κάποιος την διαδρομή ευχάριστα, το αντίθετο συνέβη. Το επίπεδο της εμπειρίας βελτιώθηκε σημαντικά σε όσους βρέθηκαν σε μια κατάσταση κοινωνικής επαφής.
Στη συνέχεια οι ερευνητές προσπάθησαν να διερευνήσουν τι επηρεάζει την πρόγνωση: Υπάρχει μια λανθασμένη πεποίθηση ότι οι άλλοι άνθρωποι δεν θα είναι θετικοί, εάν κάποιος άγνωστος τους μιλήσει. Ότι δεν θα θέλουν να τους διακόψουν εάν δουλεύουν, και γενικά θα δημιουργηθεί μια αμήχανη κατάσταση.
Για να διαπιστώσουν την αλήθεια της παραπάνω πεποίθησης έκαναν μια διαφορετική μελέτη. Έβαλαν τους ανθρώπους σε μια ψεύτικη κοινωνική κατάσταση, σε ένα χώρο που θύμιζε ιατρείο. Σε μία ομάδα τους ζητήθηκε να κάνουν κοινωνική επαφή με όποιον άλλον βρισκόταν εκεί. Σε άλλη ομάδα τους ζητήθηκε να παραμείνουν σιωπηλοί, και στην τρίτη να κάνουν ό,τι κάνουν συνήθως.
Αυτό που τους ενδιέφερε να εντοπίσουν είναι ποια η επίδραση στο επίπεδο ευτυχίας του ανθρώπου που προσπαθεί να συνδεθεί και ποια η επίδραση στο επίπεδο ευτυχίας του αποδέκτη.
Σε κάθε περίπτωση, τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι η σύνδεση είναι καλύτερη από τη μοναξιά, και την ομάδα ελέγχου. Ακόμα και για τους ανθρώπους που προσεγγίστηκαν. Φαίνεται πως και αυτοί ήταν πιο ευχαριστημένοι με την ευκαιρία να συνδεθούν με άλλους.
Κατά συνέπεια, οι επιστήμη τονίζει ότι δεν είναι μόνο οι σημαντικές κοινωνικές συνδέσεις που επηρεάζουν την ευτυχία μας – όταν ερχόμαστε σε επαφή με αγαπημένους ανθρώπους ή φίλους. Αλλά το να είμαστε απλά ανάμεσα σε άλλους ανθρώπους και να τους μιλάμε.
Η ψυχολόγος Boothby και συνεργάτες, το 2014, προχώρησαν ακόμα παραπέρα, και σε μελέτη τους έδειξαν ότι ο τρόπος που βιώνουμε την ανθρώπινη εμπειρία είναι πολύ διαφορετικός όταν κάποιος άλλος είναι κοντά μας. Το να βρίσκεται κανείς σε ένα χώρο με κάποιον επηρεάζει την διαδικασία «φυσιολογικής ευτυχίας», διότι λαμβάνουμε τις πληροφορίες από το περιβάλλον με διαφορετικό τρόμο – έχει επίδραση δηλαδή στην υποκειμενική εμπειρία για το τι είναι καλό ή όχι.
Σχετική μελέτη κατεύθυνε τους ανθρώπους που συμμετείχαν στην έρευνα λέγοντάς τους ότι δουλειά τους είναι να δοκιμάσουν και να βαθμολογήσουν σοκολάτες. Η να εκτεθούν σε έργα τέχνης και να τα βαθμολογήσουν και αυτά. Και ότι θα υπάρχει και άλλο άτομο στο ίδιο χώρο μαζί τους με το οποίο δεν χρειαζόταν να μιλήσουν. Έτσι, δημιουργήθηκαν 2 γκρουπ. Στο ένα γκρουπ οι άνθρωποι δοκίμασαν τις σοκολάτες την ίδια στιγμή. Στο δεύτερο γκρουπ οι άνθρωποι τις δοκίμαζαν σε άλλους χρόνους. Οι μεν ήξεραν ότι και κάποιος άλλος βρισκόταν εκεί, είτε δοκιμάζοντας σοκολάτες είτε αξιολογώντας ένα έργο τέχνης. Παρόλα αυτά τους είχε ζητηθεί να παραμείνουν σιωπηλοί, όποια και αν ήταν η εργασία που τους είχε ανατεθεί. Και το ερώτημα ήταν: τελικα επηρεάζεται η απόλαυση της εμπειρίας ανάλογα με το αν τη μοιράζεσαι ή όχι;
Βρέθηκε λοιπόν ότι, στην περίπτωση της κοινής, ταυτόχρονης εμπειρίας, όταν ρωτήθηκαν εάν τους άρεσε η σοκολάτα, τα σκορ ήταν πολύ θετικά. Όταν ρωτήθηκαν για την γευστικότητα της σοκολάτας, και το πόσο πλούσια ήταν η εμπειρία, τα σκορ ήταν πολύ καλύτερα. Αυτό και μόνο είναι αδιανόητο! Η ίδια ακριβώς σοκολάτα είναι πιο γευστική εάν κάποιος άλλος είναι στο ίδιο δωμάτιο με εσένα και δοκιμάζει την ίδια σοκολάτα! Δεν μιλάτε μεταξύ σας, δεν έχετε σύνδεση. Είναι ένας απόλυτα ξένος! Και όμως…
Φανταστείτε (ή θυμηθείτε) λοιπόν τον πλούτο της εμπειρίας όταν μοιράζεται κανείς μια ταινία ή πηγαίνει σε ένα μουσείο, ή θέατρο ή τρώει ένα ωραίο γεύμα σε εστιατόριο. Μόνο και μόνο το να είναι στον ίδιο χώρο με τους άλλους κάνει αυτές τις εμπειρίες ακόμα καλύτερες. Και αυτός μπορεί να είναι ο μηχανισμός που κάνει της κοινωνικές συνδέσεις τόσο σημαντικές στο επίπεδο της ευτυχίας, κάνοντας τη ζωή ακόμα πιο άφθονη και απολαυστική.
Βέβαια θα μου πείτε, τώρα έχουμε πανδημία. Τι μπορείτε να κάνετε αυτή την στιγμή; Ασχοληθείτε με αγάπη με αυτούς που έχετε γύρω σας, και εάν δεν έχετε κανέναν, μην αναβάλετε να μιλάτε έστω και τηλεφωνικά με φίλους και συγγενείς. Επίσης, μην διστάσετε να πιάσετε συζήτηση με αγνώστους στο δρόμο, στο σούπερ μάρκετ ή όπου και αν βρεθείτε. Διότι και αυτό αναβαθμίζει σημαντικά το επίπεδο της ευτυχίας που βιώνετε.
